دراسه فی المسرَح الذِّهنی و عناصره فی الأدب العربی

هنر نمایش را می توان بدون تردید در زمره ی دستاوردهای عظیم فرهن گی بشر در طولتاریخ قلمداد نمود . برخی تاریخ نویسان پیدایش این هنر را در اشکال اولیه آن، به مصریانباستان نسبت می دهند، هر چند که این عقیده در تاریخ مکتوب هنر نمایش جایی ندارد .آنچه بر هم گان مسلّم است ظهور این هنر برای او لین بار در ادبیات یونان باستان است،زمانی که یونان در قرن ششم قبل از میلاد شاهد دوره ای از شکوفایی و پیشرفت در عرصههای مختلف از جمله ادبیات و هنر بود.دور ماندن از وقایع روزمره ی جامعه و عقل گرایی و در نتیجه دوری جستن از مسائلعاطفی، از خصوصیات آثار کلاسیک غربی بود . هر چند دو تن از نوابغ مکتب واقع گرایییعنی؛ ”هنریک ایبسن و جورج برنارد شاو “، با محور قرار دادن عنصر فکر و اندیشه در آثارخود، توانستند موج نو و تأثیر قابل ملاحظه ای را در مقابل جریان احساس گر و فرد گرایمکتب رومانتیسم در ارو پا بوجود آورند . در نهایت مکتب سمبولیسم، ال گویی مناسب براینویسنده بوده، که می خواهد بدون اشاره مستقیم به جزئیات، وقایع عصر خود را موردبررسی و انتقاد قرار دهد.بدون تردید نمایشنامه مانند هر اثر روایی دی گر نیازمند عناصری است تا به وسیله آن هادر خارج ذهن عینیت و تحقق یابد . این عناصر را می توان در قصه (حادثه)، شخصیت ها،گفتگوی میان آن ها و نزاع یا کشمکش خلاصه نمود . اما عامل آخر که در خلال آن اهداف واغراض نویسنده مشخص می شود از اهمیت بیشتری در تفهیم نمایشنامه ذهنی برخورداراست. در آثار کلاسیک این نزاع به درون انسان منتقل شده و به صورت نزاع میان وجدان اوو عواطفش یا بین عقل او و وظیف هاش ظهور یافته است.  در نهایت می توان گفت که توفیق الحکیم، با آثار ذهنی خود توانست نمایش را از ابتذالنجات دهد . ابتذالی که دور ماندن قشر فره نگی و عدم اعتماد برخی دی گر از اقشار جامعه بهاین عرصه مهم ادبی را سبب شده بود